The Polish version of the short scale measuring health literacy in adolescence
, , , oraz | 27 paź 2019
Article Category: Current development
Data publikacji: 27 paź 2019
Zakres stron: 190 - 197
Otrzymano: 05 wrz 2019
Przyjęty: 18 wrz 2019
DOI: https://doi.org/10.34763/devperiodmed.20192303.190197
© 2019 Joanna Mazur, Agnieszka Małkowska-Szkutnik, Leena Paakkari, Olli Paakkari, Dorota Zawadzka, published by Sciendo
This work is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Wprowadzenie
W ostatnich latach powstało wiele międzynarodowych narzędzi do pomiaru kompetencji zdrowotnych definiowanych jako health literacy (HL). Jednym z nich jest krótki indeks Health Literacy for School–Aged Children (HLSAC) wdrażany przez członków sieci badawczej Health Behaviour in School–aged Children (HBSC) do badań młodzieży szkolnej. Badając własności wdrażanego narzędzia badawczego, mniej uwagi poświęcano do tej pory korelacjom z innymi instrumentami powiązanymi ze stosunkiem do własnego zdrowia.
Celem
opracowania jest prezentacja wybranych własności psychometrycznych skali HLSAC w pilota--żowej próbie polskich nastolatków, wzbogacona o wstępną analizę związku kompetencji zdrowotnych z umiejscowieniem kontroli zdrowia.
Materiał i metody
Dane zebrane zostały w 2016 roku w grupie 630 uczniów gimnazjum w ramach udziału polskiego zespołu HBSC w międzynarodowym badaniu wstępnym kwestionariusza HLSAC. Poza protokołem międzynarodowym uwzględniono w badaniu polskim skalę The Multidimensional Health Locus of Control (MHLC) autorstwa K. Wallstona, która uwzględnia trzy komponenty kontroli zdrowia: wewnętrzną, zewnętrzną zależną od innych osób i zewnętrzną zależną od czynników losowych. Sprawdzono, który komponent najsilniej koreluje z kompetencjami zdrowotnymi.
Wyniki
Wykazano, że składający się z 10 stwierdzeń krótki indeks HLSAC charakteryzuje się w polskiej adaptacji bardzo dobrą rzetelnością (alfa Cronbacha = 0,851) i ma strukturę jednoczynnikową. Potwierdzono to konfirmacyjną analizą czynnikową, uzyskując model o dobrych wskaźnikach dopasowania (RMSEA = 0,082; CFI=0,922; TLI=0,877). HLSAC najsilniej korelował z wewnętrzną kontrolą zdrowia (r=0,376; p<0,001), nieco słabiej, ale nadal w sposób istotny statystycznie z kontrolą zależną od innych osób (r=0,153; p<0,001). Tylko korelacja z przypadkowym umiejscowieniem kontroli zdrowia okazała się nieistotna statystycznie (p=0,947). Wykazano też istotny związek kompetencji zdrowotnych z poziomem zamożności rodziny (p=0,041).
Wnioski
Przeprowadzone analizy wykazały dobre własności polskiej wersji krótkiego indeksu HLSAC. Potwierdzono, że HLSAC w większym stopniu wiąże się z wewnętrzną niż zewnętrzną kontrolą zdrowia. Efektem praktycznym badania pilotażowego uzyskanie poprawionej wersji skali HLSAC, która zarekomendowana została do późniejszych badań HBSC 2018.