Krztusiec I „Efekt Czerwonej Królowej”

Krztusiec jest zakaźną chorobą, typową dla wieku dziecięcego. Znamiennym objawem jest napadowy, silny i bezproduktywny kaszel, pogarszający się w nocy, który może prowadzić do wymiotów, bezdechu oraz sinicy. Pod względem klinicznym diagnostyka krztuśca jest problematyczna, ponieważ u zaszczepionych dzieci, nastolatków oraz dorosłych objawy mogą być znacznie łagodniejsze i mniej charakterystyczne, a więc trudniejsze do zdiagnozowania. Wprowadzenie szczepionki pełnokomórkowej (DTwP) oraz obowiązku szczepień skutecznie zredukowało liczbę przypadków. W wielu krajach, szczepionki DTwP zawierające pełne komórki bakteryjne, ze względu na swoją reaktogenność, zostały całkowicie lub częściowo, zastąpione szczepionkami bezkomórkowymi (DTaP) zawierającymi kilka wybranych i oczyszczonych białkowych antygenów bakteryjnych. Pomimo powszechności szczepień ochronnych notuje się wzrost zachorowań na krztusiec, nie tylko wśród najbardziej wrażliwej grupy – noworodków, ale również zaszczepionych nastolatków i dorosłych. Główną przyczyną wzrostu zachorowań jest niepełna ochrona oraz słaba skuteczność szczepionki bezkomórkowej w zapobieganiu transmisji Bordetella pertussis, która jest głównym czynnikiem etiologicznym krztuśca. Nowoczesne metody badawcze pozwalają także na identyfikację innych gatunków bakterii z rodzaju Bordetella, tj. B. parapertussis oraz B. holmesii wywołujących parakrztusiec o podobnych objawach. Obecnie stosowane szczepionki nie chronią przed szczepami gatunku B. holmesii, który staje się drugim, pod względem częstości zachorowań, czynnikiem etiologicznym krztuśca. Niedoskonałość dostępnych szczepionek jest przyczyną intensywnych poszukiwań nowych antygenów szczepionkowych i adiuwantów, powtórnego zainteresowania szczepionkami pełnokomórkowymi oraz podejścia hybrydowego przy projektowaniu szczepionki bezkomórkowej opartej o pęcherzyki zewnątrzbłonowe. Największe szanse na wprowadzenie ma szczepionka BPZE1, która jest osłabionym szczepem bakterii B. pertussis i jest przeznaczona do podawania w postaci żywej szczepionki donosowej.