<trans-abstract xml:lang="fr" xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">

<italic>Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans</italic>
Muzyka baletowa przedstawia się jak uboga krewna w polskiej refleksji teoretycznej i muzykologicznej. A muzyka baletowa tworzona przez kobiety jawi się wręcz jako czysta kartka. Aby chociaż w minimalnym stopniu ją zapisać, postanowiłem przyjrzeć się polskim kompozytorkom <sc>xx</sc> i <sc>xxi</sc> wieku. Z wyliczeń statystycznych, opartych o trzy bazy danych: POLMIC-U, e-te-atru, taniecpolska.pl i kwerendy własne wynika, że 35 polskich kompozytorek <sc>xx</sc>i <sc>xxi</sc> wieku ma na swoim koncie przynajmniej jedno dzieło lub więcej, któ-re w podtytule zawiera dookreślenie “balet”, „muzyka baletowa” lub zostało skom-ponowane specjalnie dla teatru tańca, pantomimy lub spektaklu tańca. Łącznie powstało 122 utworów, z których 20 (balety) nie doczekało się realizacji scenicz-nej. W związku z tym, że muzyka pisana dla innych typów „widowisk tanecznych” powstawała we współpracy z konkretnym choreografem lub choreografką, została zrealizowana na scenie — z wyjątkiem 3 kompozycji — w stu procentach. Kompo-zytorką, która jako pierwsza tworzyła mu-zykę baletową w Polsce, była Anna Maria Klechniowska. Pierwsze dwa balety: <italic>Bilitis</italic>i <italic>Juria</italic> skomponowała w dwudziestoleciu międzywojennym, trzeci —<italic>Fantasma</italic>— w 1964. Największym powodzeniem cie-szyła się twórczość baletowa dla dzieci Jadwigi Szajny-Lewandowskiej (1912-1994). Najczęściej wystawiany był balet <italic>Pinokio</italic>.Kolejne zagadnienie dotyczy realizacji scenicznych. Choreografię do 18 baletów wystawionych na scenie zrealizowali męż-czyźni, a 14 — kobiety. Inaczej wypadają liczby w przypadku muzyki do „widowisk tanecznych” (pantomima, teatr tańca, spektakl tańca), gdzie dominowały cho-reografki (47).
Dotychczasowe ustalenia stanowią punkt wyjścia do dalszych badań muzyki pisanej “do tańca”.
</trans-abstract>

Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans
Muzyka baletowa przedstawia się jak uboga krewna w polskiej refleksji teoretycznej i muzykologicznej. A muzyka baletowa tworzona przez kobiety jawi się wręcz jako czysta kartka. Aby chociaż w minimalnym stopniu ją zapisać, postanowiłem przyjrzeć się polskim kompozytorkom xx i xxi wieku. Z wyliczeń statystycznych, opartych o trzy bazy danych: POLMIC-U, e-te-atru, taniecpolska.pl i kwerendy własne wynika, że 35 polskich kompozytorek xxi xxi wieku ma na swoim koncie przynajmniej jedno dzieło lub więcej, któ-re w podtytule zawiera dookreślenie “balet”, „muzyka baletowa” lub zostało skom-ponowane specjalnie dla teatru tańca, pantomimy lub spektaklu tańca. Łącznie powstało 122 utworów, z których 20 (balety) nie doczekało się realizacji scenicz-nej. W związku z tym, że muzyka pisana dla innych typów „widowisk tanecznych” powstawała we współpracy z konkretnym choreografem lub choreografką, została zrealizowana na scenie — z wyjątkiem 3 kompozycji — w stu procentach. Kompo-zytorką, która jako pierwsza tworzyła mu-zykę baletową w Polsce, była Anna Maria Klechniowska. Pierwsze dwa balety: Bilitisi Juria skomponowała w dwudziestoleciu międzywojennym, trzeci —Fantasma— w 1964. Największym powodzeniem cie-szyła się twórczość baletowa dla dzieci Jadwigi Szajny-Lewandowskiej (1912-1994). Najczęściej wystawiany był balet Pinokio.Kolejne zagadnienie dotyczy realizacji scenicznych. Choreografię do 18 baletów wystawionych na scenie zrealizowali męż-czyźni, a 14 — kobiety. Inaczej wypadają liczby w przypadku muzyki do „widowisk tanecznych” (pantomima, teatr tańca, spektakl tańca), gdzie dominowały cho-reografki (47).
Dotychczasowe ustalenia stanowią punkt wyjścia do dalszych badań muzyki pisanej “do tańca”.

Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans

Polski Rocznik Muzykologiczny

This work is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Public License.

<abstract xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">

<italic>Female ballet composers. A Reconnaissance</italic>
While Polish theoretical and musicological reflection seems to treat ballet music as a poor relation, ballet works composed by women appear as a complete <italic>tabula rasa</italic>. The present author decided to contribute to filling it by analysing works of Polish female composers of the 20th and 21st centuries. Statistical calculations based on three databases including Polish Music Information Centre (POLMIC), polishstage. pl (e-teatr) and taniecpolska.pl portals as well as own research have revealed 35 Polish female composers of the 20thand 21st centuries have written at least one or more works whose subtitles contain the words “ballet” or “ballet music” or have been composed particularly for a dance theatre, pantomime or dance performance. Out of 122 compositions, twenty ballets have not been staged. The works composed for other types of “dance shows” were written in collaboration with specific choreographers, therefore they have all been staged, except for three compositions. The first Polish female composer to write ballet music was Anna Maria Klechniowska. Her two earliest ballets, <italic>Bilitis</italic> and <italic>Juria</italic> were composed in the interwar period, and the third one titled <italic>Fantasma</italic> in 1964. The most successful female composer was Jadwiga Szajna-Lewandowska who composed ballets for children. Her most popular work was ballet <italic>Pinokio</italic> [Pinocchio]. Another question refers to stage productions of ballets composed by women. Eighteen of the ballets staged were choreographed by men, and fourteen by women. In the case of music composed strictly for “dance shows” (dance theatre, pantomime or dance performance) female choreographers prevail (47): only twelve male choreographers decided to collaborate with a female composer. Two performances were the result of collaborative work. The findings to date constitute a point of departure for further research into music composed “for dance” (ballet, pantomime, dance theatre and dance performances).
</abstract>

Female ballet composers. A Reconnaissance
While Polish theoretical and musicological reflection seems to treat ballet music as a poor relation, ballet works composed by women appear as a complete tabula rasa. The present author decided to contribute to filling it by analysing works of Polish female composers of the 20th and 21st centuries. Statistical calculations based on three databases including Polish Music Information Centre (POLMIC), polishstage. pl (e-teatr) and taniecpolska.pl portals as well as own research have revealed 35 Polish female composers of the 20thand 21st centuries have written at least one or more works whose subtitles contain the words “ballet” or “ballet music” or have been composed particularly for a dance theatre, pantomime or dance performance. Out of 122 compositions, twenty ballets have not been staged. The works composed for other types of “dance shows” were written in collaboration with specific choreographers, therefore they have all been staged, except for three compositions. The first Polish female composer to write ballet music was Anna Maria Klechniowska. Her two earliest ballets, Bilitis and Juria were composed in the interwar period, and the third one titled Fantasma in 1964. The most successful female composer was Jadwiga Szajna-Lewandowska who composed ballets for children. Her most popular work was ballet Pinokio [Pinocchio]. Another question refers to stage productions of ballets composed by women. Eighteen of the ballets staged were choreographed by men, and fourteen by women. In the case of music composed strictly for “dance shows” (dance theatre, pantomime or dance performance) female choreographers prevail (47): only twelve male choreographers decided to collaborate with a female composer. Two performances were the result of collaborative work. The findings to date constitute a point of departure for further research into music composed “for dance” (ballet, pantomime, dance theatre and dance performances).

{"article-title":"Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans"}

Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans
Muzyka baletowa przedstawia się jak uboga krewna w polskiej refleksji teoretycznej i muzykologicznej. A muzyka...

Polskie kompozytorki baletów. Rekonesans

Data publikacji: 10 mar 2023

Zakres stron: 205 - 222

DOI: https://doi.org/10.2478/prm-2022-0002

© 2022 by Stefan Drajewski, published by Sciendo

This work is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Public License.