This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Agans R., Rigsbee L., Kenche H., Michail S., Khamis H.J., Paliy O.: Distal gut microbiota of adolescent children is different from that of adults. FEMS Microbiol. Ecol. 77, 404–412 (2011)AgansR.RigsbeeL.KencheH.MichailS.KhamisH.J.PaliyO.Distal gut microbiota of adolescent children is different from that of adultsFEMS Microbiol. Ecol.77404–412201110.1111/j.1574-6941.2011.01120.x450295421539582Search in Google Scholar
Amar J., Serino M., Lange C., Chabo C., Iacovoni J., Mondot S., Lepage P., Klopp C., Mariette J., Bouchez O.: et al. Involvement of tissue bacteria in the onset of diabetes in humans: evidence for a concept. Diabetologia, 54, 3055–3061 (2011)AmarJ.SerinoM.LangeC.ChaboC.IacovoniJ.MondotS.LepageP.KloppC.MarietteJ.BouchezO.Involvement of tissue bacteria in the onset of diabetes in humans: evidence for a conceptDiabetologia543055–3061201110.1007/s00125-011-2329-821976140Search in Google Scholar
Araszkiewicz A., Bandurska-Stankiewicz E., Borys S., Budzyński A., Cyganek K., Cypryk K., Czech A., Czupryniak L., Drzewoski J., Dzida G.: et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021–Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol. Prakt. 10, 1–119 (2021)AraszkiewiczA.Bandurska-StankiewiczE.BorysS.BudzyńskiA.CyganekK.CyprykK.CzechA.CzupryniakL.DrzewoskiJ.DzidaG.Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021–Stanowisko Polskiego Towarzystwa DiabetologicznegoDiabetol. Prakt.101–1192021Search in Google Scholar
Barko P., McMichael M., Swanson K.S., Williams D.A.: The gastrointestinal microbiome: a review. J. Vet. Intern. Med. 32, 9–25 (2018)BarkoP.McMichaelM.SwansonK.S.WilliamsD.A.The gastrointestinal microbiome: a reviewJ. Vet. Intern. Med.329–25201810.1111/jvim.14875578721229171095Search in Google Scholar
Bik E.M., Eckburg P.B., Gill S.R., Nelson K.E., Purdom E.A., Francois F., Perez-Perez G., Blaser M.J., Relman D.A.: Molecular analysis of the bacterial microbiota in the human stomach. P. Natl. Acad. Sci. USA, 103, 732–737 (2006)BikE.M.EckburgP.B.GillS.R.NelsonK.E.PurdomE.A.FrancoisF.Perez-PerezG.BlaserM.J.RelmanD.A.Molecular analysis of the bacterial microbiota in the human stomachP. Natl. Acad. Sci. USA103732–737200610.1073/pnas.0506655103133464416407106Search in Google Scholar
Cani P.D., Amar J., Iglesias M.A., Poggi M., Knauf C., Bastelica D., Neyrinck A.M., Fava F., Tuohy K.M., Chabo C.: et al. Metabolic endotoxemia initiates obesity and insulin resistance. Diabetes, 56, 1761–1772 (2007)CaniP.D.AmarJ.IglesiasM.A.PoggiM.KnaufC.BastelicaD.NeyrinckA.M.FavaF.TuohyK.M.ChaboC.Metabolic endotoxemia initiates obesity and insulin resistanceDiabetes561761–1772200710.2337/db06-149117456850Search in Google Scholar
Chwalba A., Otto-Buczkowska E.: Participation of the microbiome in the pathogenesis of diabetes mellitus. Clinical Diabetology, 6, 178–181 (2017)ChwalbaA.Otto-BuczkowskaE.Participation of the microbiome in the pathogenesis of diabetes mellitusClinical Diabetology6178–181201710.5603/DK.2017.0029Search in Google Scholar
Chwalba A., Otto-Buczkowska E.: Udział flory jelitowej w patogenezie cukrzycy. Varia Medica, 2, 1–5 (2018)ChwalbaA.Otto-BuczkowskaE.Udział flory jelitowej w patogenezie cukrzycyVaria Medica21–52018Search in Google Scholar
Clemente-Postigo M., Queipo-Ortuño M.I., Murri M., Boto-Ordoñez M., Perez-Martinez P., Andres-Lacueva C., Cardona F., Tinahones F.J.: Endotoxin increase after fat overload is related to postprandial hypertriglyceridemia in morbidly obese patients. J. Lipid. Res. 53, 973–978 (2012)Clemente-PostigoM.Queipo-OrtuñoM.I.MurriM.Boto-OrdoñezM.Perez-MartinezP.Andres-LacuevaC.CardonaF.TinahonesF.J.Endotoxin increase after fat overload is related to postprandial hypertriglyceridemia in morbidly obese patientsJ. Lipid. Res.53973–978201210.1194/jlr.P020909332939622394503Search in Google Scholar
Creely S.J., McTernan P.G., Kusminski C.M., Fisher f M., Da Silva N.F., Khanolkar M., Evans M., Harte A.L., Kumar S.: Lipopolysaccharide activates an innate immune system response in human adipose tissue in obesity and type 2 diabetes. Am. J. Physiol. Endocrinol. Metab. 292, E740–747 (2007)CreelyS.J.McTernanP.G.KusminskiC.M.Fisherf M.Da SilvaN.F.KhanolkarM.EvansM.HarteA.L.KumarS.Lipopolysaccharide activates an innate immune system response in human adipose tissue in obesity and type 2 diabetesAm. J. Physiol. Endocrinol. Metab292, E740–747200710.1152/ajpendo.00302.200617090751Search in Google Scholar
Eckburg P.B., Bik E.M., Bernstein C.N., Purdom E., Dethlefsen L., Sargent M., Gill S.R., Nelson K.E., Relman D.A.: Diversity of the human intestinal microbial flora. Science, 308, 1635–1638 (2005)EckburgP.B.BikE.M.BernsteinC.N.PurdomE.DethlefsenL.SargentM.GillS.R.NelsonK.E.RelmanD.A.Diversity of the human intestinal microbial floraScience3081635–1638200510.1126/science.1110591139535715831718Search in Google Scholar
Furet J.P., Kong L.C., Tap J., Poitou C., Basdevant A., Bouillot J.L., Mariat D., Corthier G., Doré J., Henegar C.: et al. Differential adaptation of human gut microbiota to bariatric surgery-induced weight loss: links with metabolic and low-grade inflammation markers. Diabetes, 59, 3049–3057 (2010)FuretJ.P.KongL.C.TapJ.PoitouC.BasdevantA.BouillotJ.L.MariatD.CorthierG.DoréJ.HenegarC.Differential adaptation of human gut microbiota to bariatric surgery-induced weight loss: links with metabolic and low-grade inflammation markersDiabetes593049–3057201010.2337/db10-0253299276520876719Search in Google Scholar
Gałęcka M., Bartnicka A., Basińska A.: Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka–implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. The importance of intestinal microbiota in shaping human health–implications in the practice of the family physician. Forum Medycyny Rodzinnej, 12, 50–59 (2018)GałęckaM.BartnickaA.BasińskaA.Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka–implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. The importance of intestinal microbiota in shaping human health–implications in the practice of the family physicianForum Medycyny Rodzinnej1250–592018Search in Google Scholar
Górska-Ciebiada M., Loba M., Barylski M., Ciebiada M.: Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy–co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego? The recognition and the treatment of diabetes mellitus according to new recommendations of Polish Diabetes Association. Geriatria, 10, 112–119 (2016)Górska-CiebiadaM.LobaM.BarylskiM.CiebiadaM.Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy–co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego? The recognition and the treatment of diabetes mellitus according to new recommendations of Polish Diabetes AssociationGeriatria10112–1192016Search in Google Scholar
Karwowska Z., Majchrzak K.: wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej (mikrobiota jelit). Bromat. Chem. Toksykol.–XLVIII, 4, 701–709 (2015)KarwowskaZ.MajchrzakK.wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej (mikrobiota jelit)Bromat. Chem. Toksykol.–XLVIII4701–7092015Search in Google Scholar
Krakowiak O., Nowak R.: Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka–znaczenie, rozwój, modyfikacje. Post. Fitoter. 3, 193–200 (2015)KrakowiakO.NowakR.Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka–znaczenie, rozwój, modyfikacjePost. Fitoter.3193–2002015Search in Google Scholar
Larsen N., Vogensen F.K., van den Berg F.W., Nielsen D.S., Andreasen A.S., Pedersen B.K., Al-Soud W.A., Sørensen S.J., Hansen L.H., Jakobsen M.: Gut microbiota in human adults with type 2 diabetes differs from non-diabetic adults. PLoS. One. 5, e9085 (2010)LarsenN.VogensenF.K.van den BergF.W.NielsenD.S.AndreasenA.S.PedersenB.K.Al-SoudW.A.SørensenS.J.HansenL.H.JakobsenM.Gut microbiota in human adults with type 2 diabetes differs from non-diabetic adultsPLoS. One5e9085201010.1371/journal.pone.0009085281671020140211Search in Google Scholar
Majewska K., Smolarek I., Jabłecka A.: Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola w patogenezie cukrzycy typu 2. Farmacja Współczesna, 10, 158–162 (2017)MajewskaK.SmolarekI.JabłeckaA.Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola w patogenezie cukrzycy typu 2Farmacja Współczesna10158–1622017Search in Google Scholar
Malinowska M., Tokarz-Deptula B., Deptula W.: Mikrobiom człowieka. Postep. Mikrobiol. 56, (2017)MalinowskaM.Tokarz-DeptulaB.DeptulaW.Mikrobiom człowiekaPostep. Mikrobiol.562017Search in Google Scholar
Marlicz W., Łoniewski I.: Mikroflora jelitowa a otyłość i rak jelita grubego. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 4, 69–78 (2012)MarliczW.ŁoniewskiI.Mikroflora jelitowa a otyłość i rak jelita grubegoGastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy469–782012Search in Google Scholar
Marlicz W., Ostrowska L., Łoniewski I.: Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 20–28 (2013)MarliczW.OstrowskaL.ŁoniewskiI.Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłościąEndokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii920–282013Search in Google Scholar
Mroczyńska M., Libudzisz Z., Gałęcka M., Szachta P.: Mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metaboliczna. Prz. Gastroenterol. 6, (2011)MroczyńskaM.LibudziszZ.GałęckaM.SzachtaP.Mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metabolicznaPrz. Gastroenterol62011Search in Google Scholar
Muñoz-Garach A., Diaz-Perdigones C., Tinahones F.J.: Gut microbiota and type 2 diabetes mellitus. Endocrinol. Nutr. 63, 560–568 (2016)Muñoz-GarachA.Diaz-PerdigonesC.TinahonesF.J.Gut microbiota and type 2 diabetes mellitusEndocrinol. Nutr.63560–568201610.1016/j.endoen.2016.07.004Search in Google Scholar
NFZ: NFZ o zdrowiu. Cukrzyca. Narodowy Fundusz Zdrowia, (2019)NFZNFZ o zdrowiu. CukrzycaNarodowy Fundusz Zdrowia2019Search in Google Scholar
Nowak A., Libudzisz Z.: Mikroorganizmy jelitowe człowieka. Standardy Medyczne–Pediatria, 5, 372–379 (2008)NowakA.LibudziszZ.Mikroorganizmy jelitowe człowiekaStandardy Medyczne–Pediatria5372–3792008Search in Google Scholar
Ortega M.A., Fraile-Martínez O., Naya I., García-Honduvilla N., Álvarez-Mon M., Buján J., Asúnsolo Á., de la Torre B.: Type 2 Diabetes Mellitus Associated with Obesity (Diabesity). The Central Role of Gut Microbiota and Its Translational Applications. Nutrients, 12, 2749 (2020)OrtegaM.A.Fraile-MartínezO.NayaI.García-HonduvillaN.Álvarez-MonM.BujánJ.AsúnsoloÁ.de la TorreB.Type 2 Diabetes Mellitus Associated with Obesity (Diabesity). The Central Role of Gut Microbiota and Its Translational ApplicationsNutrients122749202010.3390/nu12092749755149332917030Search in Google Scholar
Ostrowska L., Smarkusz J.: Modyfikacja mikroflory jelitowej sposobem zapobiegania lub leczenia otyłości i schorzeń metabolicznych? Forum Zaburzeń Metabolicznych, 7, 53–61 (2016)OstrowskaL.SmarkuszJ.Modyfikacja mikroflory jelitowej sposobem zapobiegania lub leczenia otyłości i schorzeń metabolicznych?Forum Zaburzeń Metabolicznych753–612016Search in Google Scholar
Palau-Rodriguez M., Tulipani S., Isabel Queipo-Ortuño M., Urpi-Sarda M., Tinahones F.J., Andres-Lacueva C.: Metabolomic insights into the intricate gut microbial-host interaction in the development of obesity and type 2 diabetes. Front. Microbiol. 6, 1151–1151 (2015)Palau-RodriguezM.TulipaniS.Isabel Queipo-OrtuñoM.Urpi-SardaM.TinahonesF.J.Andres-LacuevaC.Metabolomic insights into the intricate gut microbial-host interaction in the development of obesity and type 2 diabetesFront. Microbiol.61151–1151201510.3389/fmicb.2015.01151462127926579078Search in Google Scholar
Pellegrini S., Sordi V., Bolla A.M., Saita D., Ferrarese R., Canducci F., Clementi M., Invernizzi F., Mariani A., Bonfanti R.: et al. Duodenal Mucosa of Patients With Type 1 Diabetes Shows Distinctive Inflammatory Profile and Microbiota. J. Clin. Endocrinol. Metab. 102, 1468–1477 (2017)PellegriniS.SordiV.BollaA.M.SaitaD.FerrareseR.CanducciF.ClementiM.InvernizziF.MarianiA.BonfantiR.Duodenal Mucosa of Patients With Type 1 Diabetes Shows Distinctive Inflammatory Profile and MicrobiotaJ. Clin. Endocrinol. Metab.1021468–1477201710.1210/jc.2016-322228324102Search in Google Scholar
Peng J., Narasimhan S., Marchesi J.R., Benson A., Wong F.S., Wen L.: Long term effect of gut microbiota transfer on diabetes development. J. Autoimmun. 53, 85–94 (2014)PengJ.NarasimhanS.MarchesiJ.R.BensonA.WongF.S.WenL.Long term effect of gut microbiota transfer on diabetes developmentJ. Autoimmun.5385–94201410.1016/j.jaut.2014.03.005436117724767831Search in Google Scholar
Pitocco D., Di Leo M., Tartaglione L., De Leva F., Petruzziello C., Saviano A., Pontecorvi A., Ojetti V.: The role of gut microbiota in mediating obesity and diabetes mellitus. Eur. Rev. Med. Pharmacol. Sci. 24, 1548–1562 (2020)PitoccoD.Di LeoM.TartaglioneL.De LevaF.PetruzzielloC.SavianoA.PontecorviA.OjettiV.The role of gut microbiota in mediating obesity and diabetes mellitusEur. Rev. Med. Pharmacol. Sci.241548–15622020Search in Google Scholar
Pokrzywnicka P., Gumprecht J.: Mikrobiota i jej związek z cukrzycą typu 2 i otyłością. Diabetologia Praktyczna, 2, 190–199 (2016)PokrzywnickaP.GumprechtJ.Mikrobiota i jej związek z cukrzycą typu 2 i otyłościąDiabetologia Praktyczna2190–1992016Search in Google Scholar
Qin J., Li Y., Cai Z., Shenghui L., Zhu J., Zhang F., Liang S., Zhang W., Guan Y., Shen D.: et al. A metagenome-wide association study of gut microbiota in type 2 diabetes. Nature, 490, 55–60 (2012)QinJ.LiY.CaiZ.ShenghuiL.ZhuJ.ZhangF.LiangS.ZhangW.GuanY.ShenD.A metagenome-wide association study of gut microbiota in type 2 diabetesNature49055–60201210.1038/nature1145023023125Search in Google Scholar
Rychter A., Skoracka K., Skrypnik D.: Wpływ diety zachodniej na przepuszczalność bariery jelitowej. In: Forum Zaburzeń Metabolicznych, 88–97 (2019)RychterA.SkorackaK.SkrypnikD.Wpływ diety zachodniej na przepuszczalność bariery jelitowej. In: Forum Zaburzeń Metabolicznych88–972019Search in Google Scholar
Shi H., Kokoeva M.V., Inouye K., Tzameli I., Yin H., Flier J.S.: TLR4 links innate immunity and fatty acid-induced insulin resistance. J. Clin. Invest. 116, 3015–3025 (2006)ShiH.KokoevaM.V.InouyeK.TzameliI.YinH.FlierJ.S.TLR4 links innate immunity and fatty acid-induced insulin resistanceJ. Clin. Invest.1163015–3025200610.1172/JCI28898161619617053832Search in Google Scholar
Skonieczna-Żydecka K., Loniewski I., Maciejewska D., Marlicz W.: Intestinal microbiota and nutrients as determinants of nervous system function. Part I. Gastrointestinal microbiota. Aktualności Neurologiczne, 17, 181–188 (2017)Skonieczna-ŻydeckaK.LoniewskiI.MaciejewskaD.MarliczW.Intestinal microbiota and nutrients as determinants of nervous system function. Part I. Gastrointestinal microbiotaAktualności Neurologiczne17181–188201710.15557/AN.2017.0020Search in Google Scholar
Sun L., Yu Z., Ye X., Zou S., Li H., Yu D., Wu H., Chen Y., Dore J., Clément K.: et al. A marker of endotoxemia is associated with obesity and related metabolic disorders in apparently healthy Chinese. Diabetes Care, 33, 1925–1932 (2010)SunL.YuZ.YeX.ZouS.LiH.YuD.WuH.ChenY.DoreJ.ClémentK.A marker of endotoxemia is associated with obesity and related metabolic disorders in apparently healthy ChineseDiabetes Care331925–1932201010.2337/dc10-0340292833520530747Search in Google Scholar
Tilg H., Moschen A.R.: Microbiota and diabetes: an evolving relationship. Gut, 63, 1513–1521 (2014)TilgH.MoschenA.R.Microbiota and diabetes: an evolving relationshipGut631513–1521201410.1136/gutjnl-2014-30692824833634Search in Google Scholar
Velasquez-Manoff M.: Gut microbiome: the peacekeepers. Nature, 518, S3–11 (2015)Velasquez-ManoffM.Gut microbiome: the peacekeepersNature518S3–11201510.1038/scientificamerican0315-S3Search in Google Scholar
Vrieze A., Van Nood E., Holleman F., Salojärvi J., Kootte R.S., Bartelsman J.F., Dallinga-Thie G.M., Ackermans M.T., Serlie M.J., Oozeer R.: et al. Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndrome. Gastroenterology, 143, 913–916.e917 (2012)VriezeA.Van NoodE.HollemanF.SalojärviJ.KootteR.S.BartelsmanJ.F.Dallinga-ThieG.M.AckermansM.T.SerlieM.J.OozeerR.Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndromeGastroenterology143913–916e917201210.1053/j.gastro.2012.06.03122728514Search in Google Scholar
Wen L., Ley R.E., Volchkov P.Y., Stranges P.B., Avanesyan L., Stonebraker A.C., Hu C., Wong F.S., Szot G.L., Bluestone J.A.: et al. Innate immunity and intestinal microbiota in the development of Type 1 diabetes. Nature, 455, 1109–1113 (2008)WenL.LeyR.E.VolchkovP.Y.StrangesP.B.AvanesyanL.StonebrakerA.C.HuC.WongF.S.SzotG.L.BluestoneJ.A.Innate immunity and intestinal microbiota in the development of Type 1 diabetesNature4551109–1113200810.1038/nature07336257476618806780Search in Google Scholar
Włodarek D., Lange E., Głąbska D., Kozłowska L.: Dietoterapia: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015.WłodarekD.LangeE.GłąbskaD.KozłowskaL.Dietoterapia: Wydawnictwo Lekarskie PZWL2015Search in Google Scholar
Wołkowicz T., Januszkiewicz A., Szych J.: Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka. Med. Dośw. Mikrobiol. 66, 223–235 (2014)WołkowiczT.JanuszkiewiczA.SzychJ.Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowiekaMed. Dośw. Mikrobiol.66223–2352014Search in Google Scholar
Zhang X., Shen D., Fang Z., Jie Z., Qiu X., Zhang C., Chen Y., Ji L.: Human gut microbiota changes reveal the progression of glucose intolerance. PLoS One, 8, e71108 (2013)ZhangX.ShenD.FangZ.JieZ.QiuX.ZhangC.ChenY.JiL.Human gut microbiota changes reveal the progression of glucose intolerancePLoS One8e71108201310.1371/journal.pone.0071108375496724013136Search in Google Scholar
Ziarno M.: Znaczenie aktywnoœci hydrolazy soli żółci u bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Post. Mikrobiol. 43, 285–296 (2004)ZiarnoM.Znaczenie aktywnoœci hydrolazy soli żółci u bakterii z rodzaju BifidobacteriumPost. Mikrobiol.43285–2962004Search in Google Scholar
Agans R., Rigsbee L., Kenche H., Michail S., Khamis H.J., Paliy O.: Distal gut microbiota of adolescent children is different from that of adults. FEMS Microbiol. Ecol. 77, 404–412 (2011)AgansR.RigsbeeL.KencheH.MichailS.KhamisH.J.PaliyO.Distal gut microbiota of adolescent children is different from that of adultsFEMS Microbiol. Ecol.77404–412201110.1111/j.1574-6941.2011.01120.x450295421539582Search in Google Scholar
Amar J., Serino M., Lange C., Chabo C., Iacovoni J., Mondot S., Lepage P., Klopp C., Mariette J., Bouchez O.: et al. Involvement of tissue bacteria in the onset of diabetes in humans: evidence for a concept. Diabetologia, 54, 3055–3061 (2011)AmarJ.SerinoM.LangeC.ChaboC.IacovoniJ.MondotS.LepageP.KloppC.MarietteJ.BouchezO.Involvement of tissue bacteria in the onset of diabetes in humans: evidence for a conceptDiabetologia543055–3061201110.1007/s00125-011-2329-821976140Search in Google Scholar
Araszkiewicz A., Bandurska-Stankiewicz E., Borys S., Budzyński A., Cyganek K., Cypryk K., Czech A., Czupryniak L., Drzewoski J., Dzida G.: et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021–Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol. Prakt. 10, 1–119 (2021)AraszkiewiczA.Bandurska-StankiewiczE.BorysS.BudzyńskiA.CyganekK.CyprykK.CzechA.CzupryniakL.DrzewoskiJ.DzidaG.Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021–Stanowisko Polskiego Towarzystwa DiabetologicznegoDiabetol. Prakt.101–1192021Search in Google Scholar
Barko P., McMichael M., Swanson K.S., Williams D.A.: The gastrointestinal microbiome: a review. J. Vet. Intern. Med. 32, 9–25 (2018)BarkoP.McMichaelM.SwansonK.S.WilliamsD.A.The gastrointestinal microbiome: a reviewJ. Vet. Intern. Med.329–25201810.1111/jvim.14875578721229171095Search in Google Scholar
Bik E.M., Eckburg P.B., Gill S.R., Nelson K.E., Purdom E.A., Francois F., Perez-Perez G., Blaser M.J., Relman D.A.: Molecular analysis of the bacterial microbiota in the human stomach. P. Natl. Acad. Sci. USA, 103, 732–737 (2006)BikE.M.EckburgP.B.GillS.R.NelsonK.E.PurdomE.A.FrancoisF.Perez-PerezG.BlaserM.J.RelmanD.A.Molecular analysis of the bacterial microbiota in the human stomachP. Natl. Acad. Sci. USA103732–737200610.1073/pnas.0506655103133464416407106Search in Google Scholar
Cani P.D., Amar J., Iglesias M.A., Poggi M., Knauf C., Bastelica D., Neyrinck A.M., Fava F., Tuohy K.M., Chabo C.: et al. Metabolic endotoxemia initiates obesity and insulin resistance. Diabetes, 56, 1761–1772 (2007)CaniP.D.AmarJ.IglesiasM.A.PoggiM.KnaufC.BastelicaD.NeyrinckA.M.FavaF.TuohyK.M.ChaboC.Metabolic endotoxemia initiates obesity and insulin resistanceDiabetes561761–1772200710.2337/db06-149117456850Search in Google Scholar
Chwalba A., Otto-Buczkowska E.: Participation of the microbiome in the pathogenesis of diabetes mellitus. Clinical Diabetology, 6, 178–181 (2017)ChwalbaA.Otto-BuczkowskaE.Participation of the microbiome in the pathogenesis of diabetes mellitusClinical Diabetology6178–181201710.5603/DK.2017.0029Search in Google Scholar
Chwalba A., Otto-Buczkowska E.: Udział flory jelitowej w patogenezie cukrzycy. Varia Medica, 2, 1–5 (2018)ChwalbaA.Otto-BuczkowskaE.Udział flory jelitowej w patogenezie cukrzycyVaria Medica21–52018Search in Google Scholar
Clemente-Postigo M., Queipo-Ortuño M.I., Murri M., Boto-Ordoñez M., Perez-Martinez P., Andres-Lacueva C., Cardona F., Tinahones F.J.: Endotoxin increase after fat overload is related to postprandial hypertriglyceridemia in morbidly obese patients. J. Lipid. Res. 53, 973–978 (2012)Clemente-PostigoM.Queipo-OrtuñoM.I.MurriM.Boto-OrdoñezM.Perez-MartinezP.Andres-LacuevaC.CardonaF.TinahonesF.J.Endotoxin increase after fat overload is related to postprandial hypertriglyceridemia in morbidly obese patientsJ. Lipid. Res.53973–978201210.1194/jlr.P020909332939622394503Search in Google Scholar
Creely S.J., McTernan P.G., Kusminski C.M., Fisher f M., Da Silva N.F., Khanolkar M., Evans M., Harte A.L., Kumar S.: Lipopolysaccharide activates an innate immune system response in human adipose tissue in obesity and type 2 diabetes. Am. J. Physiol. Endocrinol. Metab. 292, E740–747 (2007)CreelyS.J.McTernanP.G.KusminskiC.M.Fisherf M.DaSilva N.F.KhanolkarM.EvansM.HarteA.L.KumarS.Lipopolysaccharide activates an innate immune system response in human adipose tissue in obesity and type 2 diabetesAm. J. Physiol. Endocrinol. Metab292, E740–747200710.1152/ajpendo.00302.200617090751Search in Google Scholar
Eckburg P.B., Bik E.M., Bernstein C.N., Purdom E., Dethlefsen L., Sargent M., Gill S.R., Nelson K.E., Relman D.A.: Diversity of the human intestinal microbial flora. Science, 308, 1635–1638 (2005)EckburgP.B.BikE.M.BernsteinC.N.PurdomE.DethlefsenL.SargentM.GillS.R.NelsonK.E.RelmanD.A.Diversity of the human intestinal microbial floraScience3081635–1638200510.1126/science.1110591139535715831718Search in Google Scholar
Furet J.P., Kong L.C., Tap J., Poitou C., Basdevant A., Bouillot J.L., Mariat D., Corthier G., Doré J., Henegar C.: et al. Differential adaptation of human gut microbiota to bariatric surgery-induced weight loss: links with metabolic and low-grade inflammation markers. Diabetes, 59, 3049–3057 (2010)FuretJ.P.KongL.C.TapJ.PoitouC.BasdevantA.BouillotJ.L.MariatD.CorthierG.DoréJ.HenegarC.Differential adaptation of human gut microbiota to bariatric surgery-induced weight loss: links with metabolic and low-grade inflammation markersDiabetes593049–3057201010.2337/db10-0253299276520876719Search in Google Scholar
Gałęcka M., Bartnicka A., Basińska A.: Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka–implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. The importance of intestinal microbiota in shaping human health–implications in the practice of the family physician. Forum Medycyny Rodzinnej, 12, 50–59 (2018)GałęckaM.BartnickaA.BasińskaA.Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka–implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. The importance of intestinal microbiota in shaping human health–implications in the practice of the family physicianForum Medycyny Rodzinnej1250–592018Search in Google Scholar
Górska-Ciebiada M., Loba M., Barylski M., Ciebiada M.: Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy–co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego? The recognition and the treatment of diabetes mellitus according to new recommendations of Polish Diabetes Association. Geriatria, 10, 112–119 (2016)Górska-CiebiadaM.LobaM.BarylskiM.CiebiadaM.Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy–co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego? The recognition and the treatment of diabetes mellitus according to new recommendations of Polish Diabetes AssociationGeriatria10112–1192016Search in Google Scholar
Karwowska Z., Majchrzak K.: wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej (mikrobiota jelit). Bromat. Chem. Toksykol.–XLVIII, 4, 701–709 (2015)KarwowskaZ.MajchrzakK.wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej (mikrobiota jelit)Bromat. Chem. Toksykol.–XLVIII4701–7092015Search in Google Scholar
Krakowiak O., Nowak R.: Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka–znaczenie, rozwój, modyfikacje. Post. Fitoter. 3, 193–200 (2015)KrakowiakO.NowakR.Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka–znaczenie, rozwój, modyfikacjePost. Fitoter.3193–2002015Search in Google Scholar
Larsen N., Vogensen F.K., van den Berg F.W., Nielsen D.S., Andreasen A.S., Pedersen B.K., Al-Soud W.A., Sørensen S.J., Hansen L.H., Jakobsen M.: Gut microbiota in human adults with type 2 diabetes differs from non-diabetic adults. PLoS. One, 5, e9085 (2010)LarsenN.VogensenF.K.van den BergF.W.NielsenD.S.AndreasenA.S.PedersenB.K.Al-SoudW.A.SørensenS.J.HansenL.H.JakobsenM.Gut microbiota in human adults with type 2 diabetes differs from non-diabetic adultsPLoS. One5e9085201010.1371/journal.pone.0009085281671020140211Search in Google Scholar
Majewska K., Smolarek I., Jabłecka A.: Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola w patogenezie cukrzycy typu 2. Farmacja Współczesna, 10, 158–162 (2017)MajewskaK.SmolarekI.JabłeckaA.Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola w patogenezie cukrzycy typu 2Farmacja Współczesna10158–1622017Search in Google Scholar
Malinowska M., Tokarz-Deptula B., Deptula W.: Mikrobiom człowieka. Postep. Mikrobiol. 56, (2017)MalinowskaM.Tokarz-DeptulaB.DeptulaW.Mikrobiom człowiekaPostep. Mikrobiol.562017Search in Google Scholar
Marlicz W., Łoniewski I.: Mikroflora jelitowa a otyłość i rak jelita grubego. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 4, 69–78 (2012)MarliczW.ŁoniewskiI.Mikroflora jelitowa a otyłość i rak jelita grubegoGastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy469–782012Search in Google Scholar
Marlicz W., Ostrowska L., Łoniewski I.: Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 20–28 (2013)MarliczW.OstrowskaL.ŁoniewskiI.Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłościąEndokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii920–282013Search in Google Scholar
Mroczyńska M., Libudzisz Z., Gałęcka M., Szachta P.: Mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metaboliczna. Prz. Gastroenterol. 6, (2011)MroczyńskaM.LibudziszZ.GałęckaM.SzachtaP.Mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metabolicznaPrz. Gastroenterol62011Search in Google Scholar
Muñoz-Garach A., Diaz-Perdigones C., Tinahones F.J.: Gut microbiota and type 2 diabetes mellitus. Endocrinol. Nutr. 63, 560–568 (2016)Muñoz-GarachA.Diaz-PerdigonesC.TinahonesF.J.Gut microbiota and type 2 diabetes mellitusEndocrinol. Nutr.63560–568201610.1016/j.endoen.2016.07.004Search in Google Scholar
NFZ: NFZ o zdrowiu. Cukrzyca. Narodowy Fundusz Zdrowia, (2019)NFZNFZ o zdrowiu. CukrzycaNarodowy Fundusz Zdrowia2019Search in Google Scholar
Nowak A., Libudzisz Z.: Mikroorganizmy jelitowe człowieka. Standardy Medyczne–Pediatria, 5, 372–379 (2008)NowakA.LibudziszZ.Mikroorganizmy jelitowe człowiekaStandardy Medyczne–Pediatria5372–3792008Search in Google Scholar
Ortega M.A., Fraile-Martínez O., Naya I., García-Honduvilla N., Álvarez-Mon M., Buján J., Asúnsolo Á., de la Torre B.: Type 2 Diabetes Mellitus Associated with Obesity (Diabesity). The Central Role of Gut Microbiota and Its Translational Applications. Nutrients, 12, 2749 (2020)OrtegaM.A.Fraile-MartínezO.NayaI.García-HonduvillaN.Álvarez-MonM.BujánJ.AsúnsoloÁ.de la TorreB.Type 2 Diabetes Mellitus Associated with Obesity (Diabesity). The Central Role of Gut Microbiota and Its Translational ApplicationsNutrients122749202010.3390/nu12092749755149332917030Search in Google Scholar
Ostrowska L., Smarkusz J.: Modyfikacja mikroflory jelitowej sposobem zapobiegania lub leczenia otyłości i schorzeń metabolicznych? Forum Zaburzeń Metabolicznych, 7, 53–61 (2016)OstrowskaL.SmarkuszJ.Modyfikacja mikroflory jelitowej sposobem zapobiegania lub leczenia otyłości i schorzeń metabolicznych?Forum Zaburzeń Metabolicznych753–612016Search in Google Scholar
Palau-Rodriguez M., Tulipani S., Isabel Queipo-Ortuño M., Urpi-Sarda M., Tinahones F.J., Andres-Lacueva C.: Metabolomic insights into the intricate gut microbial-host interaction in the development of obesity and type 2 diabetes. Front. Microbiol. 6, 1151–1151 (2015)Palau-RodriguezM.TulipaniS.Isabel Queipo-OrtuñoM.Urpi-SardaM.TinahonesF.J.Andres-LacuevaC.Metabolomic insights into the intricate gut microbial-host interaction in the development of obesity and type 2 diabetesFront. Microbiol.61151–1151201510.3389/fmicb.2015.01151462127926579078Search in Google Scholar
Pellegrini S., Sordi V., Bolla A.M., Saita D., Ferrarese R., Canducci F., Clementi M., Invernizzi F., Mariani A., Bonfanti R.: et al. Duodenal Mucosa of Patients With Type 1 Diabetes Shows Distinctive Inflammatory Profile and Microbiota. J. Clin. Endocrinol. Metab. 102, 1468–1477 (2017)PellegriniS.SordiV.BollaA.M.SaitaD.FerrareseR.CanducciF.ClementiM.InvernizziF.MarianiA.BonfantiR.Duodenal Mucosa of Patients With Type 1 Diabetes Shows Distinctive Inflammatory Profile and MicrobiotaJ. Clin. Endocrinol. Metab.1021468–1477201710.1210/jc.2016-322228324102Search in Google Scholar
Peng J., Narasimhan S., Marchesi J.R., Benson A., Wong F.S., Wen L.: Long term effect of gut microbiota transfer on diabetes development. J. Autoimmun. 53, 85–94 (2014)PengJ.NarasimhanS.MarchesiJ.R.BensonA.WongF.S.WenL.Long term effect of gut microbiota transfer on diabetes developmentJ. Autoimmun.5385–94201410.1016/j.jaut.2014.03.005436117724767831Search in Google Scholar
Pitocco D., Di Leo M., Tartaglione L., De Leva F., Petruzziello C., Saviano A., Pontecorvi A., Ojetti V.: The role of gut microbiota in mediating obesity and diabetes mellitus. Eur. Rev. Med. Pharmacol. Sci. 24, 1548–1562 (2020)PitoccoD.Di LeoM.TartaglioneL.De LevaF.PetruzzielloC.SavianoA.PontecorviA.OjettiV.The role of gut microbiota in mediating obesity and diabetes mellitusEur. Rev. Med. Pharmacol. Sci.241548–15622020Search in Google Scholar
Pokrzywnicka P., Gumprecht J.: Mikrobiota i jej związek z cukrzycą typu 2 i otyłością. Diabetologia Praktyczna, 2, 190–199 (2016)PokrzywnickaP.GumprechtJ.Mikrobiota i jej związek z cukrzycą typu 2 i otyłościąDiabetologia Praktyczna2190–1992016Search in Google Scholar
Qin J., Li Y., Cai Z., Shenghui L., Zhu J., Zhang F., Liang S., Zhang W., Guan Y., Shen D.: et al. A metagenome-wide association study of gut microbiota in type 2 diabetes. Nature, 490, 55–60 (2012)QinJ.LiY.CaiZ.ShenghuiL.ZhuJ.ZhangF.LiangS.ZhangW.GuanY.ShenD.A metagenome-wide association study of gut microbiota in type 2 diabetesNature49055–60201210.1038/nature1145023023125Search in Google Scholar
Rychter A., Skoracka K., Skrypnik D.: Wpływ diety zachodniej na przepuszczalność bariery jelitowej. In: Forum Zaburzeń Metabolicznych, 88–97 (2019)RychterA.SkorackaK.SkrypnikD.Wpływ diety zachodniej na przepuszczalność bariery jelitowej. In: Forum Zaburzeń Metabolicznych88–972019Search in Google Scholar
Shi H., Kokoeva M.V., Inouye K., Tzameli I., Yin H., Flier J.S.: TLR4 links innate immunity and fatty acid-induced insulin resistance. J. Clin. Invest. 116, 3015–3025 (2006)ShiH.KokoevaM.V.InouyeK.TzameliI.YinH.FlierJ.S.TLR4 links innate immunity and fatty acid-induced insulin resistanceJ. Clin. Invest.1163015–3025200610.1172/JCI28898161619617053832Search in Google Scholar
Skonieczna-Żydecka K., Loniewski I., Maciejewska D., Marlicz W.: Intestinal microbiota and nutrients as determinants of nervous system function. Part I. Gastrointestinal microbiota. Aktualności Neurologiczne, 17, 181–188 (2017)Skonieczna-ŻydeckaK.LoniewskiI.MaciejewskaD.MarliczW.Intestinal microbiota and nutrients as determinants of nervous system function. Part I. Gastrointestinal microbiotaAktualności Neurologiczne17181–188201710.15557/AN.2017.0020Search in Google Scholar
Sun L., Yu Z., Ye X., Zou S., Li H., Yu D., Wu H., Chen Y., Dore J., Clément K.: et al. A marker of endotoxemia is associated with obesity and related metabolic disorders in apparently healthy Chinese. Diabetes Care, 33, 1925–1932 (2010)SunL.YuZ.YeX.ZouS.LiH.YuD.WuH.ChenY.DoreJ.ClémentK.A marker of endotoxemia is associated with obesity and related metabolic disorders in apparently healthy ChineseDiabetes Care331925–1932201010.2337/dc10-0340292833520530747Search in Google Scholar
Tilg H., Moschen A.R.: Microbiota and diabetes: an evolving relationship. Gut, 63, 1513–1521 (2014)TilgH.MoschenA.R.Microbiota and diabetes: an evolving relationshipGut631513–1521201410.1136/gutjnl-2014-30692824833634Search in Google Scholar
Velasquez-Manoff M.: Gut microbiome: the peacekeepers. Nature, 518, S3–11 (2015)Velasquez-ManoffM.Gut microbiome: the peacekeepersNature518, S3–11201510.1038/scientificamerican0315-S3Search in Google Scholar
Vrieze A., Van Nood E., Holleman F., Salojärvi J., Kootte R.S., Bartelsman J.F., Dallinga-Thie G.M., Ackermans M.T., Serlie M.J., Oozeer R.: et al. Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndrome. Gastroenterology, 143, 913–916.e917 (2012)VriezeA.Van NoodE.HollemanF.SalojärviJ.KootteR.S.BartelsmanJ.F.Dallinga-ThieG.M.AckermansM.T.SerlieM.J.OozeerR.Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndromeGastroenterology143913–916e917201210.1053/j.gastro.2012.06.03122728514Search in Google Scholar
Wen L., Ley R.E., Volchkov P.Y., Stranges P.B., Avanesyan L., Stonebraker A.C., Hu C., Wong F.S., Szot G.L., Bluestone J.A.: et al. Innate immunity and intestinal microbiota in the development of Type 1 diabetes. Nature, 455, 1109–1113 (2008)WenL.LeyR.E.VolchkovP.Y.StrangesP.B.AvanesyanL.StonebrakerA.C.HuC.WongF.S.SzotG.L.BluestoneJ.A.Innate immunity and intestinal microbiota in the development of Type 1 diabetesNature4551109–1113200810.1038/nature07336257476618806780Search in Google Scholar
Włodarek D., Lange E., Głąbska D., Kozłowska L.: Dietoterapia: Wyd. Lekarskie PZWL, 2015.WłodarekD.LangeE.GłąbskaD.KozłowskaL.Dietoterapia: Wyd. Lekarskie PZWL2015Search in Google Scholar
Wołkowicz T., Januszkiewicz A., Szych J.: Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka. Med. Dośw. Mikrobiol. 66, 223–235 (2014)WołkowiczT.JanuszkiewiczA.SzychJ.Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowiekaMed. Dośw. Mikrobiol.66223–2352014Search in Google Scholar
Zhang X., Shen D., Fang Z., Jie Z., Qiu X., Zhang C., Chen Y., Ji L.: Human gut microbiota changes reveal the progression of glucose intolerance. PLoS One, 8, e71108 (2013)ZhangX.ShenD.FangZ.JieZ.QiuX.ZhangC.ChenY.JiL.Human gut microbiota changes reveal the progression of glucose intolerancePLoS One8e71108201310.1371/journal.pone.0071108375496724013136Search in Google Scholar
Ziarno M.: Znaczenie aktywności hydrolazy soli żółci u bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Post. Mikrobiol. 43, 285–296 (2004)ZiarnoM.Znaczenie aktywności hydrolazy soli żółci u bakterii z rodzajuBifidobacterium. Post. Mikrobiol.43285–2962004Search in Google Scholar
