Reductions in tree-ring widths of silver fir (Abies alba Mill.) as an indicator of air pollution in southern Poland

Ashby W.C., Fritts H.C. 1972. Tree growth, air pollution, and climate near LaPorte, Indiana. Bulletin American Meteorological Society, 53, 3: 246–251.10.1175/1520-0477(1972)053<0246:TGAPAC>2.0.CO;2Search in Google Scholar

Bis R., Dobrowolska D. 2012. Przyrost radialny jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w Puszczy Iłżeckiej. Leśne Prace Badawcze, 73, 3: 201–208.10.2478/v10111-012-0020-6Search in Google Scholar

Bošeľa M., Petráš R., Sitková Z., Priwitzer T., Pajtík J., Hlavatá H., Sedmák R., Tobin B. 2014. Possible causes of the recent rapid increase in the radial increment of silver fir in the Western Carpathian. Environmental Pollution, 184: 211–221.10.1016/j.envpol.2013.08.036Search in Google Scholar

Danek M. 2007. The influence of industry on Scots Pine stands in the south-eastern part of the Silesia-Krakow Upland (Poland) on the basis of dendrochronological analysis. Water Air Soil Pollution, 185: 265–277.10.1007/s11270-007-9448-3Search in Google Scholar

Duszyński F. 2014. Zapis zanieczyszczenia powietrza w przyrostach rocznych drzew. Przegląd Geograficzny, 86, 3: 317–338.10.7163/PrzG.2014.3.2Search in Google Scholar

Elling W., Dittmar CH., Pfaffelmoser K., Rotzer T. 2009. Dendroecological assessment of the complex causes of decline and recovery of the growth of silver fir (Abies alba Mill.) in southern Germany. Forest Ecology and Management, 257: 1175–1187.10.1016/j.foreco.2008.10.014Search in Google Scholar

Emberson L. 2003. Air pollution impacts on crops and forests: an introduction. [in:] Emberson L., Ashmore M., Murray F. (eds) Air Pollution Impacts on Crops and Forests: A Global Assessment. Imperial College Press, London: 3–29.10.1142/9781848161276_0001Search in Google Scholar

Evertsen J.A., Mac Siurtain M.P., Gardiner J.J. 1986. The effect of industrial emission on wood quality in norway spruce (Picea abies). IAWA Bulletin, 7, 4: 399–404.10.1163/22941932-90001010Search in Google Scholar

Feliksik E. 1995. Próba oceny zagrożenia lasów beskidzkich przez emisje przemysłowe w oparciu o analizy dendro-chronologiczne. [in:] Materiały konferencyjne „Ekologiczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju gospodarczego Karpat południowo-wschodnich”. Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno: 117–124.Search in Google Scholar

Feliksik E., Wilczyński S., Podlaski R. 2000. Wpływ warunków termiczno-pluwialnych na wielkość przyrostów radialnych sosny (Pinus sylvestris L.), jodły (Abies alba Mill.) i buka (Fagus sylvatica L.) z Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Sylwan, 9: 53–64.Search in Google Scholar

Filipiak M. 2002. Age structure of natural regeneration of European silver-fir (Abies alba Mill.) in Sudety Mts. Dendrobiology, 48: 9–14.Search in Google Scholar

Gärthner H. 2007. Glacial landforms, tree rings: dendro-geomorphology. [in:] S.A. Elias (ed.) Encyclopedia of Quaternary Science. Elsevier Scientific: 979–988.10.1016/B0-44-452747-8/00380-XSearch in Google Scholar

Godzik S. 1981. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na rośliny – aktualne problemy i poglądy. Wiadomości Botaniczne, 25, 3: 197–208.Search in Google Scholar

Gołębiowski J. 2000. COP: Dzieje industrializacji w rejonie bezpieczeństwa 1922–1939. Prace Monograficzne Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, 284.Search in Google Scholar

Hauck M., Zimmermann J., Jacob M., Dulamsuren C., Bade C., Ahrends B., Leuschner C. 2012. Rapid recovery of stem increment in Norway spruce at reduced SO2 levels in the Harz Mountains, Germany. Environmental Pollution, 164: 132–141.10.1016/j.envpol.2012.01.026Search in Google Scholar

Hess M. 1965. Piętra klimatyczne w Polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 11.Search in Google Scholar

Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B. 1977. Stosunki termiczne Beskidu Niskiego. Prace Geograficzne, 123.Search in Google Scholar

Jaworski A., Podlaski R., Zych M. 2000. Ocena żywotności jodły (Abies alba Mill.) w drzewostanach o charakterze pierwotnym w rezerwacie „Święty Krzyż” (Świętokrzyski Park Narodowy). Rocznik Świętokrzyski, Seria B, Nauki przyrodnicze, 27: 29–38.Search in Google Scholar

Kalda G., Łopuszyńska P. 2014. Analiza zagrożeń środowiska Podkarpacia. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, 31, 61 (1/14): 101–117.10.7862/rb.2014.7Search in Google Scholar

Karpiński A., Paradysz S., Soroka P., Żółkowski. 2013. Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Losy po 1989 roku zakładów budowanych w PRL-u. Muza SA, Warszawa.Search in Google Scholar

Krąpiec M., Szychowska-Krąpiec E. 2001. Tree-ring estimation of the effect of industrial pollution on pine (Pinus sylvestris) and fir (Abies alba) in the Ojców National Park (southern Poland). Nature Conservation, 58, 1: 33–42.Search in Google Scholar

Malik I., Wistuba M., Danek M., Danek T., Krąpiec M. 2011. Wpływ emisji zanieczyszczeń atmosferycznych przez zakłady chemiczne w Tarnowskich Górach (północna część Wyżyny Śląskiej) na szerokość przyrostów rocznych sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 47: 9–21.Search in Google Scholar

Malik I., Danek M., Marchwińska-Wyrwał E., Danek T., Wistuba M., Krąpiec M. 2012. Scots pine (Pinus sylvestris L.) growth suppression and adverse effects on human health due to air pollution in the Upper Silesian Industrial District (USID), southern Poland. Water Air Soil Pollut, 223: 3345–3364.10.1007/s11270-012-1114-8336810622707804Search in Google Scholar

Michalik S. 2003. Zbiorowiska roślinne. [in:] Górecki A., Krzemień K., Skiba S., Zemanek B. (eds) Przyroda Magurskiego Parku Narodowego. MPN, UJ, Krempna-Kraków: 73–84.Search in Google Scholar

Nash T.H., Fritts H.C., Stokes M.A. 1975. A technique for examining nonclimatic variation in widths of annual tree rings with special reference to air pollution. Tree-Ring Bulletin, 35: 15–24.Search in Google Scholar

Opała M. 2009. Wpływ warunków klimatycznych na kształtowanie się szerokości przyrostu rocznego Fagus sylvatica, Pinus sylvestris i Abies alba z Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace i materiały Muzeum im. Prof. Władysława Szafera, 19: 219–230.Search in Google Scholar

Podlaski R. 2003. Przyrost promienia pierśnicy jodły (Abies alba Mill.), buka (Fagus sylvatica L.) i sosny (Pinus sylvestris L.) w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Acta Scientiarum Polonorum, 2: 71–79.Search in Google Scholar

Pukowska-Mitka M., Tkocz M. 2008. Przemysł. [in:] Tkocz M. (ed.) Województwo śląskie. Zarys geograficzno-ekonomiczny. Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec: 68–86.Search in Google Scholar

Raport o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2012 roku. 2013. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Rzeszów, source of data: www.wios.rzeszow.pl [access: 06.05.2018].Search in Google Scholar

Rutkiewicz P., Malik I., Wistuba M. 2016. Redukcje przyrostów rocznych świerka pospolitego na tle zmian zanieczyszczenia powietrza w relacji do liczby zachorowań ludzi – przykład z Zakopanego. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 48, 3: 194–200.Search in Google Scholar

Rydval M., Wilson R. 2012. The impact of industrial SO2 pollution on north bohemia conifers. Water, Air and Soil Pollution, 223(9): 5727–5744.10.1007/s11270-012-1310-6Search in Google Scholar

Samecki W. 1998. Centralny Okręg Przemysłowy 1936–1939: wstępna faza programu uprzemysłowienia Polski. Ekonomia, 3.Search in Google Scholar

Schweingruber F.H., Albrecht H., Beck M., Hessel J., Joos K., Keller D. 1985. Diagnosis and distribution of conifer decay in the Swiss Rhone Valley, a dendrological study. Eidgenössische Anstalt für das Fortliche Versuchswesen, 270: 189–192.Search in Google Scholar

Stoeckhardt J. A. 1871. Untersuchungen uber die schadliche Einwirkung des Hutten- und Steinkohlenrauches auf das Wachsthum der Pflanzen, insbesondere der Fichte und Tanne. Tharandter forstliches Jahrbuch, 21: 218–254.Search in Google Scholar

Szychowska-Krąpiec E. 2009. Monitoring drzewostanów zagrożonych przez emisje przemysłowe. [in:] Zielski A., Krąpiec M. (eds) Dendrochronologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 243–250.Search in Google Scholar

Szychowska-Krąpiec E., Wiśniewski Z. 1996. Zastosowanie analizy przyrostów rocznych sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) do oceny wpływu zanieczyszczeń przemysłowych na przykładzie zakładów chemicznych „Police” (woj. szczecińskie). Kwartalnik Akademii Górniczo-Hutniczej Geologia, 22, 3: 281–299.Search in Google Scholar

Tkocz M. 2012. Śląsk jako przykład regionu przemysłowego i jego rola w procesach modernizacyjnych XIX, XX i XXI wieku. Uniwersytet Śląski. source of data: https://men.gov.pl/wp-content/uploads/2012/11/referat_ukraina_xv_02.pdf [access: 06.05.2018].Search in Google Scholar

Wertz B., Wilczyński S. 2012. Dendrochronologiczna ocena zmian przyrostu radialnego jodły (Abies alba Mill.) i modrzewia (Larix decidua Mill.) znajdujących się pod wpływem immisji. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 14, 1(30): 268–278.Search in Google Scholar

Wimmer R. 2002. Wood anatomical features in tree-rings as indicators of environmental change. Dendrochronologia, 20, 1–2: 21–36.10.1078/1125-7865-00005Search in Google Scholar

Zawada J. 2001. Przyrostowe objawy rewitalizacji jodły w lasach Karpat i Sudetów oraz wynikające z nich konsekwencje hodowlane. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, Seria A, 922: 79–101.Search in Google Scholar