Miejsce Pamięci „Danica” W Narodowej I Lokalnej Polityce Historycznej Oraz Kulturze Pamięci W Chorwacji I Koprivnicy

The “Danica” Memorial Site in national and local politics of history and culture of memory in Croatia and Koprivnica. The aim of the article is to show the evolution of the attitude of state and local authorities toward the “Danica” Memorial Site located on the place of the first former concentration and transit camp established by the Ustasha regime during World War II (1941–1942). The Memorial Site has been established in Koprivnica in the late 70s and early 80s. The former camp operated for several months in 1941, most often as a transit site for prisoners. The public and symbolic perception of this site constitutes a reflection of changes that have taken place within the historical politics and culture of memory in Croatia over several decades. On the basis of press reports and scholarly literature, steps toward the “memorialization” of the area will be analyzed, and the evolution of the official attitude of the authorities toward what happened at “Danica” during World War II will be presented. In socialist yugoslavia the heroic struggle of the communist partisans was emphasized above all, then they were supplemented by activities commemorating civilian victims of the war. After the breakup of yugoslavia, “Danica” was overlooked in the official discourse, the site was neglected and associated with the “unwanted” memory of the communist partisans of World War II. Work on restoring the place to collective memory was not undertaken until the 21^st century.

Streszczenie. W artykule przedstawiono ewolucję stosunku władz państwowych i lokalnych wobec Miejsca Pamięci „Danica” w Koprivnicy, stworzonego na przełomie lat 70. i 80. XX w. na terenie pierwszego obozu kocnentracyjnego, założonego przez ustaszy. Funkcjonował on przez kilka miesięcy 1941 roku, najczęściej był miejscem tranzytowym dla więźniów kierowanych do innych ośrodków. Publiczny i symboliczny odbiór tego miejsca stanowi indykatywny element zmian, które zachodziły w ramach polityki historycznej i kultury pamięci w Chorwacji na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Na podstawie relacji prasowych i literatury naukowej zaprezentowane zostaną działania w kierunku „memorializacji” tego obszaru, przedstawiona będzie ewolucja oficjalnego stosunku władz wobec tego, co działo się w „Danicy” podczas II wojny światowej. W socjalistycznej Jugosławii centralne miejsce w polityce historycznej zajmowały dzieje Walki Narodowowyzwoleńczej, prowadzonej przez komunistyczny ruch partyzancki (Narodnooslobodilačka borba; NOB). Był to jeden z niekwestionowanym mitów założycielski socjalistycznej federacji i filar legitymizacji rządów komunistycznych. Akcentowano przede wszystkim bohaterską walkę partyzantów, a miejsce ofiar cywilnych było marginalne. Poświęcone im miejsca pamięci tworzono zazwyczaj w późniejszych dekadach. W przypadku Koprivnicy prace w tym kierunku podjęto w drugiej połowie lat 70., a Miejsce Pamięci „Danica” otwarto w 1981 r.. Po rozpadzie Jugosławii „Danicę” pomijano w oficjalnym dyskursie a miejsce było zaniedbane i kojarzone z „niechcianą” pamięcią o komunistycznej partyzantce z czasów II wojny światowej. Prace nad przywróceniem tego miejsca w kolektywnej pamięci podjęto dopiero w XXI wieku.